PIRAMIDA, PARLAMENTI DHE DEKONTRUKSIONI I NJE "ARGUMENTI". Mapo, 02.12.11

Dje në një të përditshme më ra në sy një shkrim i cili, pavarësisht titullit “Vox politicus apo Vox populi”, i cili pritej të ndërtonte pritshmërinë e një analize politike mbi debatin e madh e të përhershëm, për demokracinë e drejtpërdrejtë vs demokracia përfaqësuese dhe kontradiksionet apo dakordësitë mes tyre, nuk ishte i tillë. Në të bëhej fjalë për debatin njëvjeçar, politiko- menaxherialo-juridik, për ndërtimin e godinës së re të Kuvendit të Shqipërisë. Them politiko- menaxherialo-juridik, sepse debati është i tillë, megjithë kujdesin e madh, të një grupi, për t’i dhënë edhe dimensionin e mbrojtjes së monumentit të kulturës, biles, për ta kthyer këtë në vlerën dominuese të debatit. Në mënyrë të qëllimtë debatit i ndryshohet tema. Ndërsa vendimmarrja parlamentare është për ndërtimin e një objekti të ri, ai paraqitet si në një vendimmarrje, për prishjen e një objekti ekzistues. Analistët e ligjërimeve e njohin shumë mirë këtë mjet, kur ligjëronjës të ndryshëm duke zhvendosur aksin e çështjes në diskutim e drejtojnë atë në një këndvështrim jo parësor, për të theksuar pjesën që u intereson dhe për të mjegulluar pjesën tjetër. Këta ligjëronjës me artikulime propagandistike krijojnë një “kauzë lirie” mbi të drejtën e popullit për të zgjedhur mes disa alternativash duke ngushtësuar, në fakt, mundësitë e zgjedhjes së tij. Një rast specifik për ta ilustruar, përveç rastit në diskutim, do të ishte artikulimi: njerëzit janë të lirë për të zgjedhur mes disa oraresh për të përdorur trenin, ndërsa lëvizin nga një qytet në tjetrin.


Megjithëse në pamje të parë duket sikur janë ofruar disa mundësi, në fakt, sapo janë eliminuar disa prej tyre, sepse njerëzit janë detyruar të zhvendosen vetëm me tren, ndërsa ekzistojnë mundësi të tjera. Për shembull me avion, me autobus, me autoveturë personale, me motor, me biçikletë apo edhe në këmbë. Mes lirisë individuale dhe racionalitetit njerëzor, njeriu mund të vendosë se cila është më e mira për të personalisht dhe për rastin specifik të lëvizjes së tij. Ndërsa ligjëronjësit e “kauzave popullore” e drejtojnë popullin e tyre drejt mundësive të lëvizjes vetëm me tren, vetë populli mund të vendosë të lëvizë edhe me mjete alternative, pra të jetë më i lirë. Kështu ndodh edhe me rastin tonë, ndërsa vendimmarrja është për ndërtimin e një Godine të re të Kuvendit të Shqipërisë, ku si një dëm anësor është edhe prishja e një objekti të ndërtuar më parë, shikimi i lexuesve largohet nga ndërtimi dhe drejtohet te prishja, dhe vetëm te prishja, sikur ndërtimi të mos ekzistonte. Ligjërojnë pafund për “arsyet” e mosprishjes, pa e trajtuar fare çështjen parësore, atë të ndërtimit, nga i cili marrëdhënia shkak-pasojë kërkon prishjen. Sepse, prishja nuk është një synim apo shkak në vet-vete, por pasojë e një shkaku. Në këtë kuptim, le të gjejnë një mënyrë a teknikë për ta marrë piramidën dhe le ta marrin. Mjafton të boshatisin sheshin e ndërtimit për Kuvendin e Ri. Për më tepër, objekti që duhet të sakrifikohet glorifikohet e hyjnizohet si të ishte objekti më i rëndësishëm i ndërtuar ndonjëherë në Shqipërinë mijëravjeçare. Dhe, këtu ngrihen argumentet “teknike” (arkitekturore apo urbanistike) dhe “ligjore”, të cilat unë kam vendosur të replikoj. Argumenti i parë është vlerësimi "teknik" se piramida qenka objekt arkitektonik i arrirë dhe duhet konservuar. Objekti konsiderohet si “arritja më e madhe e arkitekturës Shqiptare të epokës përmbyllëse socialiste. Kjo për shkak të zgjidhjes arkitektonike, teknikave të ndërtimore dhe konstruktive të aplikuara, materialeve të përdorura e kështu me radhë”. Në fakt, këto fraza ndërtojnë një argument, por argumenti është i vlefshëm vetëm në kontekstin kohor. Sepse, nëse është, apo jo, i bukur sot ky objekt është një gjë që duhet matur sot.

Dhe, sot, objekti është një ngrehinë plakë që nuk mban dot veten në këmbë. Struktura e saj beton-arme me sipërfaqe të pjerrëta, që në kohën kur u ndërtua ishin vërtet risi për Shqipërinë, sot gjenden rëndom kudo. Veshjet e mermerta apo vetratat e xhamta duhen vlerësuar sot, dhe jo si ishin kur u montuan për herë të parë. Çdo gjë e re ka brenda bukurinë e së resë, por, e bukura e vërtetë është ajo që i mbijeton kohës, të paktën ajo e bukur që duhet konservuar. Dhe të mos flasim si janë katandisur sot ato vetrata, të deformuara dhe të konsumuara nga efektet klimaterike. Në fund të këtij argumenti, edhe familja ime trashëgoi një shtëpi prej qerpiçi, nga të parët e saj. Në kohën kur u ndërtua ishte shtëpia më e bukur e lagjes, por nuk ishte kështu në vitet ’80-të, kur familja ime, në truallin që ajo banesë kishte zënë, ndërtoi një banesë të re. Argumenti i dytë është ai formal-ligjor, sipas të cilit, shkrimi tenton të argumentojë ligjërisht vlera "monumentale" të piramidës.
Në funksion të këtij “argumenti’ parashtrohet një Vendim i Këshillit të Ministrave dhe një Urdhër ministri si baza ligjore mbi të cilën “monumentarizmi” i piramidës qenka vulosur një herë e përgjithmonë. Në të vërtetë, të dy aktet nënligjore janë cituar shumë drejt, por, çuditërisht është harruar ligji “Për Trashëgiminë Kulturore”, i cili në pikën 3 të nenit 24 të tij thekson se “Heqja e plotë ose e pjesshme e mbrojtjes nga shteti e një objekti ose grupi objektesh të trashëgimisë kulturore është e drejtë ekskluzive e organit që e ka shpallur atë”. Dhe, siç theksohet në atë shkrim, është Ministria e Kulturës organi që e ka shpallur atë. Legjitimiteti i një vendimmarrjeje të një ministri nuk varet nga sa i pëlqen kjo vendimmarrje dikujt apo dikujt tjetër, por nga përputhshmëria e saj me aktet hierarkike ligjore apo nënligjore në fuqi. Argumenti i tretë është, ai, sipas të cilit ishte z. Fevziu i pari që artikuloi idenë e “Piramidë apo Parlament” dhe më pas z. Berisha e ka laboruar këtë ide. Ndërsa, theksohet se shkrimi nuk merret me hartim të teorive konspirative, por se lidhja duket e qartë, nuk është e kuptueshme se cilat janë dy gjërat që duhen lidhur, si lidhen ato dhe si reflektohet kjo lidhje me vleshmërinë e projektit të Ndërtimit të Godinës së Re të Kuvendit. Sidoqoftë, nuk më kujtohet kush se ka ngritur së pari këtë tezë, porse një gjë është e sigurt, vërtetësia apo prurja pozitive e një hipoteze nuk varet nga kush e ka artikuluar, por nga argumentet që e mbështesin.

Në fund, edhe z. Fevziu është një njeri i lirë në një shoqëri të lirë dhe mund të artikulojë çdo mendim, ide apo opinion. Për më tepër, vendimi politik, se Republikës Parlamentare i duhet një Godinë e Re për Kuvendin e saj, është marrë shumë vite më parë. Argumenti i katërt i shkrimit këmbëngul te fakti, i pamohueshëm, që neni 3 i Kushtetutës së Republikës Parlamentare Shqiptare thekson se identiteti kombëtar dhe trashëgimia kombëtare janë baza të këtij shteti, të cilat ai ka për detyrë t’i respektojë dhe t’i mbrojë. E vërtetë absolute, por çfarë lidhje ka Identiteti Kombëtar i Shqiptarëve me Piramidën? Identiteti egjiptian, në një kontekst kohor të caktuar, po. Atje piramidat janë vlera kombëtare për t’u trashëguar. Dhe, përsa i përket trashëgimisë kulturore apo memories kombëtare, nga periudha socialiste, populli shqiptar dhe Shteti shqiptar ka shumë për të respektuar dhe mbrojtur. Janë burgjet dhe kampet pafund, të cilat e simbolizojnë thellësisht atë sistem, janë apartamentet antinjerëzore në të cilat banonin shqiptarët. Këto janë simboli i frymës së sistemit dhe jo një objekt rastësor dhe i vetëm. Lidhja e ideologjisë së sistemit me burgjet, kampet e punës apo edhe apartamentet e banimit është kuptimi më sinjifikativ sesi i shikonte e vlerësonte kupola e piramidës kombësit e saj. Më tej shkrimi synon të ndërtojë një argument mbi baza krahasimore. Tenton të krahasojë të pakrahasueshmet: godinën ku u shpall Mëvetësia e Shtetit Shqiptar me piramidën e diktatorit dhe: një lulishte qendrore të qytetit Vlorë me Kuvendin e Shqiptarëve.

Ky është krahasimi që bën shkrimi mes vlerave që humben dhe vlerave që përfitohen. Nuk kam koment për këtë. Çdo shqiptar duhet ta vlerësojë vetë nëse mund të hiqen paralele mes tyre, apo jo. Dhe një ndjesi të ngjashme, por jo të njëjtë, kam edhe për krahasimin tjetër. Në fund shkrimi, si argument të gjashtë, kërkon të induktojë mendimin se edhe të huajt janë kundër. Kjo, duke deklaruar premierë se dy studiues zviceranë po shkruajnë një libër (vërtetësinë e këtij informacioni e marrim për të qenë) ku do analizojnë Bulevardin e Tiranës dhe godinat që e kornizojnë dhe në mënyrë specifike piramidën, e cila qenka dhe simboli i një utopie ideologjike e sociale që nuk u arrit. Me shkrimin nuk kam replikë, sepse përsëris vetveten, por, në ndihmë modeste këtyre studiuesve zviceran, u them: Bulevardi i Tiranës nuk u projektuar dhe ndërtua mbështetur në ideologjinë utopiste socialiste-komuniste, por të një ideologjie tjetër, atë nacional-socialiste (fashiste), pra nuk mund ta studiojnë utopinë e një ideologjie duke analizuar çfarë një ideologji tjetër ndërtoi; piramida nuk përfaqëson ideologjinë socialiste, ajo nuk i përket konceptit të socializmit shqiptar dhe parullës së tij “të ndërtojmë shpejt, mirë dhe lirë”, me të cilën u ndërtuar Shqipëria e atyre viteve, pra nga analizimi i saj nuk mund të kuptojnë utopinë e kësaj ideologjisë; piramida nuk ka lidhjen më të vogël me atë Bulevard dhe objektet e tjera të së njëjtës ideologji, pra nuk mund ta analizojnë si pjesë të një klase logjike së cilës nuk i përket. Sigurisht, studiuesit kanë të drejtën legjitime t’i grupojnë e analizojnë si të duan faktet e provat, por rasti tregon se janë orientuar gabim dhe në këtë frymë do vijnë edhe përfundimet e këtij studimi.