LEJE QEVERISËSE PËR TË DALË NGA SHTËPIA! Liberale, 30. 03. 2020

Ndërsa u përmbyll java e tretë e izolimit, shqiptarëve do ju duhet të marrin leje nga qeveria për të bërë blerjet e ditës. Pra, duhet të shkruajnë elektronikisht një kërkesë, dhe vetëm pas aprovimit do të mund të dalin për të blerë ushqime apo ilace. Shumë nuk e kanë pritur mirë këtë strukturë të re të jetës urbane, por pakkush shprehet qartë. Shpesh herë ngjan sikur kundështia është thjesht inatçore, meqë shtrëngimi është vendosur nga një kryeministër që urrehet gjerësisht nga publiku.

Dy janë qëndrimet racionale për këtë shtrëngim ndaj lirive të individit, nëse e zhveshim nga qëndrimet: kundër, vetëm ‘se e thotë satrapi’;  dhe pro, vetëm ‘se e thotë Prijësi’. I pari është dakortësia me kufizimin, mbi argumentin ‘se vetëm të izoluar mund të luftojmë koronavirusin’; kurse i dyti është kundështia, mbi argumentin ‘se shtrëngimi nuk është i domosdoshëm, sepse individi është vet i përgjegjshëm’. Në fakt këtu ndahen edhe e majta, që nuk ka besim te përgjegjshmëria e individit por te ajo e qeverisë, nga e djathta që ka në thelb lirinë e individit për të marrë vendime dhe për të mbajtur përgjegjësi për vendimet e marra. Sidoqoftë, çdo individ duhet ta gjej midis këtyre dy alternativave përgjigjen për legjitimitetin e shtrëngimit qeverisës.

Për të ri-ardhur në temë, unë mendoj se Prijësi fuqiplotë, po përdor një rrezik real për të fuqizuar më tepër vetveten. Nuk do të thonim ndonjë gjë të re, nëse dëshirën për të fuqizuar vetveten duke zvogëluar rolin e pushteteve të tjera dhe veçanërisht të individit do ta identifikonim si karakteristikë të kësaj qeverije. Por, në këtë rast bëhet më e rrezikshme sepse justifikimi është i shkallës superiore, ‘qeveria po zvogëlon liritë e individit për të shpëtuar jetë njerëzore’!

Dhe këtu lind pikëpyetja e parë, nëse nuk kemi besim te përgjeshmëria e individit për të ruajtur jetën e vet, si mund të kemi besim se qeveria do të jetë më e përgjegjshme se individët për të ruajtur jetën e këtyre?! Një besim i tillë nuk bën kuptim logjik, të paktën jo në demokracinë liberale që ne mendojmë se po ndërtojmë, ku edhe qeveria përbëhet nga individë si të gjithë individët e shoqërisë. Por, patjetër që ka kuptim në regjime sunduese, atje ku pranohet se sundimtari i plotë-fuqishëm është përzgjedhur nga Krijuesi dhe vepron i ndriçuar prej Tij. Pikëpyetja e dytë qëndron në shqetësimin racional, a mund të na mbrojë  ‘leja për të dalë’ e dhënë nga qeveria nga rreziku i koronavirisit?! Unë do të thoja se kjo leje e qeverisë do na mbrojë aq sa mbrojti qytetet nga kaosi urban ‘leja e ndërtimit’ që jepte qeveria. Vështirë të besohet se një copë letër, apo akoma më pak, një shënim elektronik, do bënte këtë magji, nga policia e militarizuar e Prijësit, mund të kemi frikë ne, por dyshoj se virusi do impresionohej.

Mirëpo, ka edhe një pikëpyetje të tretë, që kërkon arsyetim. Mirë një individ mban përgjegjësi vet për rezultatin e vendimeve të tija, por për rezultatin që kanë vendimet e tij në jetën e të tjerëve, kush mban përgjegjësi?! Që do të thotë, nëse një individ preket nga virusi dhe për këtë mban përgjegjësi vet, por për të tjerët që mund të infektohen prej tij mos është më mirë të mbaj përgjegjësi qeveria. Dhe këtu qëndron thelbi i arsyetimit të etatistëve të fshehur. Këta nuk e thonë dot se besojnë te sundimi i qytetarëve nga qeveria, dhe në këtë kuptim nuk e propogandojnë dot hapur shtrëngimin e shtetasve si e metodë e mirë qeverisëse në vetvete, kështu që e propogandojnë si një veprim të detyruar për të mbrojtur shoqërinë si një e tërë.  Kjo është edhe qasja e qeverisë, e cila edhe veprimin më individual që është kërkuar ndonjëherë nga individi, sikurse është distancimi individual, kërkon ta kthej në një akt të kontrolluar nga qeveria.

Në fakt, kjo pikëpyetja e tretë është thjeshtë propogandë, sepse nuk mbart asnjë arsyetim racional. Një qytetar është ose i përgjegjshëm  dhe vet mbrohet e ruan të tjerët, ose është i papërgjeshëm dhe duhet ta mbrojë qeveria. Pavarësisht se cilin nga dy variantet do të pranojmë referuar formimit politik që kemi, duhet ta pranojmë atë për të gjithë shqiptarët, sepse nuk mund të kemi një qeverisje për të përgjegjshmit, dhe një tjetër për të papërgjegjshmit. Apo akoma më keq, të kemi një qeverisje të vetme por që i trajton të gjithë qytetarët si të papërgjegjshëm, meqë ekzistojnë disa të tillë. Për më tepër, sado të papërgjegjshëm të jenë qytetarët nuk është leja që jep qeveria, por ruajtja e distancave individuale dhe higjena personale që na mbrojnë nga virusi. 

Prandaj, të zbatojmë rregullat teknike që na mbrojnë nga koronavirusi dhe të durojmë shtrëngimin e qeverisë derisa ky kërcënim biologjik për jetën të largohet, sepse zgjidhje tjetër nuk ka. Dhe pas kësaj, të nisim edhe një luftë frontale kundër virusit të mendësisë etatiste, që na udhëheq prej 70 vjetësh, dhe që na prodhon Prirësa dhe qeverisje të tilla sundimtare.