I pengmarrë nga ‘Shoqëria Politike’. Liberale, 01. 03. 2021

Konceptin ‘shoqëri politike’ e ka sjellë për herë të parë filozofi britanik John Locke pothuajse 250 vjet më parë. Sipas tij, njerëzit në ‘gjendje natyrore’ hoqën dorë nga pushteti ekzekutiv për të mbrojtur ‘të drejtat natyrore’ të tyre, për tu bashkuar në një ‘shoqëri politike’. Kësaj ja dorëzuan këto të drejta, “si një mënyrë më efikase për të arritur paqen dhe lumturinë”. Nga ana e saj ‘shoqëria politike’ ngriti institucione për ti mbrojtur në mënyrë të organizuar këto të drejta.

Locke dallonte të drejtën e lirisë, jetës dhe pronës, si të drejta natyrore të individit. Për të, qeverisjet e ‘shoqërisë politike’ kishin vetëm një detyrë, atë të mbrojtjes së këtyre të drejtave të patjetërsueshme të individit. Ky ishte edhe kuti i tyre, kurse mos kryerja e kësaj detyre apo akoma më keq shkelja e këtyre të drejtave ishte arsyeja pse qeveritë duhet të largoheshin.

Në të njëjtin libër Locke na sqaron pse është e rëndësisë bazike për ‘shoqërinë politike’, ajo që Dukheim do ta quante ‘solidariteti’. Locke mendonte se vetëm kështu sigurohet që ‘shoqëria politike’ të eci si një trup i vetëm. Në të kundërt ajo përçahet dhe kushdo ka të drejtën të shkoj në rrugën që i cakton vetes, me fuqinë individuale ekzekutive të mbrojtjes së të ‘drejtave natyrore’.

Kjo gjë mund të ishte e lehtë për kohën të cilën Locke kishte në mendje, apo kohën kur ai i prezantoi këto mendime filozofike, por nuk është në kohën e sotme. Të paktën jo në këtë fshatin tonë globalist që synon të bëhet si Europa sot, por pa përshkuar udhëtimin e ‘shoqërive politike’ europiane. Bile, edhe nëpërmjet parimeve të ndryshme, në mos të kundërta, me ato mbi të cilat këto shoqëri perëndimore dhe demokratike janë organizuar dhe funksionuar në 250 vitet e fundit.

Në një realitet të tillë, individi në një ‘shoqëri politike’ si kjo e Shqipërisë së dekadës së tretë të shekullit të parë, të mijëvjeçarit të tretë, është thjeshtë një i pengmarrë nga qeveria e vet. Të paktën unë kështu ndihem sot, kur qeverisjet e të shkuarës, së sotmet, dhe ato që synojnë të bëhen qeverisja e së ardhshmes, më thonë se nuk kanë ndërmend të mbajnë përgjegjësi për mos kryerjen e detyrës së tyre të vetme bazike, atë të mbrojtjes së të drejtave të mia natyrore.

Me pak fjalë, qeverisjet jo vetëm nuk largohen kur e shkelin arsyen e vetme për të cilën janë krijuar, por edhe synojnë të vijnë në pushtet me premtimin se të vetmen gjë që nuk do të bëjnë kur të vijnë në pushtet është mbrojtja e lirisë, jetës dhe pronës. U ndjeva i marrë edhe që e shkruajtan këtë që shkruajta, imagjinoni çfarë janë individët që premtojnë se do ta bëjnë! Por ata që e premtojnë e kanë seriozisht, bile edhe ata që i duartrokasin këta që i premtojnë.

Që ta kuptojnë edhe ata të paktët që nuk e kuptuan, kjo është njësoj sikur në spital të të kërkojnë pushtetin për të ndërhyr kirurgjikisht në trupin tënd, duke të siguruar se ti do vdesësh. Apo në një dyqan ushqimor të të kërkojnë që të furnizohesh me ushqime vetëm aty, duke të të siguruar se ato ushqime do të helmojnë. Absurd është pak, çmenduri është koncepti që i rri më mirë.

Mbi këtë pamoral, qeverisjet e ardhshme, kërkojnë të zgjidhin një problematikë kriminale të krijuar nga ato vet. E kemi fjalën për krimin e grabitjes shtetërore të pronës së pronarit legjitim. Kjo në fakt, është akoma më çmenduri se ajo që prezantuam më parë. Qeverisjet, në këtë rast të ardhshme, zotohen se faktin që qeverisjet e kaluara dështuan ti mbrojnë të drejtën natyrore të trashëgimit të pronës, do ta “rregullojnë” duke grabitur pronën e disa të tjerëve në vijim.

Megjithëse toka është aty prej 4.5 miliard vjetësh, nuk ka ikur gjëkundi dhe nuk mund të iki edhe sikur të dojë, qeverisjet e ardhshme nuk premtojnë ta kthejnë atë de jure dhe de fakto te pronari legjitim. Me shumë vonesë dhe shumë kosto, kjo do të ishte vendosje e moralit të ‘shoqërisë politike’ në të njëjtin nivel me atë të kohës për të cilën na foli Lock. ‘Më mirë vonë se kurrë’ thotë shoqëria jonë politike për rastet e shpeshta kur dështon ti bëj gjërat në kohën e duhur.

Në të kundërt, ato për të cilat zotohen qeveritë e së ardhmes ndaj të shpronësuarve, është se do ti kompensojnë ‘vlerë euopiane’ apo ‘vlerën e tregut’, sipas kohës kur janë duke u zotuar. Dhe gjejeni pak ku do ti gjejnë kapitalet për kompensim?! Ato zotohen se do t’ja shtetëzojnë individëve të ‘shoqërisë politike’ nga puna dhe pronat që kjo shoqëri krijon dhe prodhon sot.

Me pak fjalë dhe konkretisht, unë që nuk kam përfituar nga asnjë prej tre ligjeve për të cilat qeverisjet e kaluara kanë shtetëzuar pronat e pronarëve të dikurshëm, duhet të paguaj më shumë taksa dhe të pranoj më pak shërbime publike, sepse qeveritë e së ardhmes zotohen të ‘rregullojnë një padrejtësi të të shkuarës’ duke krijuar një rend të padrejtë dhe antikushtetues në të ardhmen!

Locke, në veprën e tij monumentale ‘Traktati i Dytë për Qeverisjen’, që frymëzoi katër revolucionet që sollën Pavarësinë e Amerikës, Mbretërinë Kushtetuese të Britanisë, Republikën e parë Franceze dhe Kapitalizmin mbarë botëror, ju dha një zgjidhje individëve që ndiheshin të tradhtuar nga ‘shoqëria politike’ e tyre. Njerëzit primitivë të asaj kohe e kishin një zgjidhje, kurse unë jo. Unë jam njeri modern, dhe si i tillë më mbetet veçse skllavërimi socialist.